Chatbot AI hiện diện khắp nơi, nhưng hiệu quả kinh tế vẫn “im hơi lặng tiếng”
Hai nhà nghiên cứu Anders Humlum và Emilie Vestergaard đã phân tích dữ liệu từ hơn 25.000 lao động tại 7.000 doanh nghiệp ở Đan Mạch, tập trung vào 11 nhóm ngành dễ bị ảnh hưởng bởi AI. Họ kết hợp khảo sát hành vi sử dụng chatbot trong công việc (từ cuối 2023 đến đầu 2024) với dữ liệu lương và giờ làm chính thức.
Kết quả cho thấy chatbot AI đã được sử dụng rất phổ biến khoảng 83% nhân viên dùng chatbot nếu doanh nghiệp khuyến khích và tổ chức đào tạo, tăng mạnh so với 47% ở nơi không có định hướng rõ ràng. Đặc biệt, sự chênh lệch giới tính trong việc sử dụng AI cũng thu hẹp khi có sự tham gia chủ động từ phía công ty.
Tuy nhiên, khi so sánh kỹ lưỡng giữa nhóm có dùng AI và nhóm không dùng (trước và sau khi ChatGPT xuất hiện), các nhà nghiên cứu không tìm thấy thay đổi đáng kể nào về thu nhập, thời gian làm việc hay tuyển dụng. Họ gọi kết quả này là “precise zeros” những con số tròn trĩnh cho thấy AI chưa mang lại cải thiện nào rõ ràng.
Năng suất tăng nhưng rất nhẹ chỉ 2.8% giờ làm
Dù nhân viên đánh giá chatbot giúp họ làm việc chất lượng hơn và sáng tạo hơn, lợi ích lớn nhất vẫn là tiết kiệm thời gian. Tuy nhiên, mức tiết kiệm trung bình chỉ đạt 2.8% giờ làm việ thấp hơn rất nhiều so với những thử nghiệm trong phòng lab (15%, 30% hoặc hơn 50%).
Lý do được cho là do các nghiên cứu trước đây tập trung vào các tác vụ mà AI phát huy tốt như lập trình hoặc trả lời tự động, trong khi nghiên cứu lần này bao phủ nhiều ngành nghề hơn bao gồm cả giáo dục, nơi hiệu quả có thể không rõ rệt.
Ngoài ra, việc thiếu các “đầu tư bổ trợ” như đào tạo, tích hợp quy trình hay tạo môi trường làm việc phù hợp cũng khiến chatbot không phát huy hết tiềm năng. Thậm chí, dù có tiết kiệm thời gian, phần lớn nhân viên vẫn không thấy thu nhập tăng chỉ khoảng 3-7% thời gian tiết kiệm chuyển thành tiền lương.
Chatbot AI tạo ra công việc mới chứ không chỉ giảm việc cũ
Một điểm thú vị là AI không chỉ giúp làm việc nhanh hơn, mà còn tạo ra các công việc hoàn toàn mới. Khoảng 17% người dùng cho biết họ có thêm nhiệm vụ mới khi dùng AI phần lớn là các tác vụ mới toanh. Ngay cả nhóm không dùng AI cũng bị ảnh hưởng, với 5% báo cáo rằng công việc của họ thay đổi do đồng nghiệp hoặc học sinh dùng AI (như phát hiện bài tập dùng ChatGPT).
Các tác vụ mới bao gồm: tích hợp AI vào công việc hằng ngày, soạn nội dung cùng AI, đảm bảo tuân thủ đạo đức và kiểm tra tính hợp pháp của nội dung do AI tạo ra. Điều này cho thấy nhiều công ty vẫn đang trong giai đoạn “thử nghiệm và thích nghi” thay vì gặt hái thành quả ngay lập tức.
Chatbot AI: Làn sóng ngầm chứ chưa phải cơn bão?
Kết luận của nghiên cứu không phải là phủ nhận hoàn toàn AI tạo sinh. Trái lại, họ tin rằng AI có thể có tác động lớn hơn trong tương lai khi doanh nghiệp học được cách tích hợp hiệu quả hơn và các tác vụ mới được định hình rõ ràng.
Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, ChatGPT và các công cụ tương tự vẫn chưa tạo ra “cơn địa chấn” về thị trường lao động như kỳ vọng. Nghiên cứu kết luận: “Mặc dù AI chatbot được triển khai nhanh chóng và đầu tư mạnh mẽ, tác động đến năng suất và thị trường lao động đến nay vẫn rất hạn chế.”
Có lẽ, cuộc cách mạng AI vẫn đang trên đường đến chỉ là chưa kịp gõ cửa.
Tìm hiểu thêm tại: https://chatgpt.com/
