Một nghiên cứu mới từ Trường Kinh doanh Vlerick (Vlerick Business School) đã phát hiện rằng AI có thể vượt trội hơn con người trong quá trình lập ngân sách tài chính, đặc biệt khi được hướng dẫn bởi các nguyên tắc chiến lược rõ ràng. Tuy nhiên, trí tuệ con người vẫn đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo tính chính xác và định hướng dài hạn cho kế hoạch tài chính doanh nghiệp.
AI Vượt Trội Ở Lập Ngân Sách Tác Chiến
Nghiên cứu do Giáo sư Kristof Stouthuysen chuyên ngành Kế toán Quản trị và Tài chính Số, cùng nghiên cứu sinh Emma Willems thực hiện, đã phân tích vai trò của AI trong hai loại hình lập ngân sách:
- Ngân sách tác chiến (tactical budgeting): Tập trung vào ra quyết định nhanh chóng, ngắn hạn, và theo dữ liệu ví dụ như điều chỉnh chi tiêu theo xu hướng thị trường.
- Ngân sách chiến lược (strategic budgeting): Đòi hỏi tầm nhìn dài hạn, phân bổ tài nguyên để phục vụ mục tiêu tổng thể của doanh nghiệp.
Theo kết quả nghiên cứu, AI thể hiện hiệu suất vượt trội trong các tác vụ lập ngân sách tác chiến như:
- Quản lý chi phí
- Phân bổ nguồn lực
- Điều chỉnh theo biến động thị trường
Tuy nhiên, trong những tình huống yêu cầu phân tích chiến lược và nhận diện mục tiêu dài hạn, AI gặp khó khăn nếu KPI không rõ ràng hoặc không phù hợp với định hướng công ty.
Mô Phỏng Quản Trị: AI So Găng Với Con Người
Trong thí nghiệm mô phỏng, nhóm nghiên cứu đã mời các nhà quản lý tài chính có kinh nghiệm phân bổ ngân sách cho một công ty sản xuất phụ tùng ô tô giả định. Các quyết định do con người đưa ra sau đó được so sánh với những gì AI tạo ra từ cùng một tập dữ liệu tài chính.
Kết quả cho thấy:
- Khi chiến lược tài chính đã được xác định rõ ràng, AI có khả năng tối ưu hóa phân bổ ngân sách tốt hơn con người.
- Ngược lại, khi các chỉ số hiệu suất không gắn chặt với chiến lược doanh nghiệp, AI đưa ra quyết định kém hiệu quả hơn.
Con Người + AI = Lợi Thế Cạnh Tranh Mới
“Doanh nghiệp cần tận dụng sức mạnh của AI trong lập ngân sách ngắn hạn, nhưng không thể thiếu sự giám sát chiến lược từ con người,” nhóm nghiên cứu khẳng định.
Điểm mấu chốt là:
- AI có thể thay thế con người ở lập ngân sách tác chiến, mang lại độ chính xác và hiệu suất cao hơn.
- Con người vẫn giữ vai trò then chốt trong việc xác định định hướng tài chính dài hạn, hiểu bối cảnh, và đưa ra quyết định linh hoạt khi có biến động.
Cân Bằng Là Chiến Lược Tối Ưu
Nghiên cứu này phản bác quan niệm sai lầm phổ biến rằng AI có thể thay thế hoàn toàn con người trong lập ngân sách. Thay vào đó, cách tiếp cận lai (hybrid) kết hợp AI và con người sẽ là mô hình hiệu quả nhất:
- AI đảm nhận phần tính toán, tối ưu hóa và thực hiện lặp lại
- Con người đưa ra định hướng, giải thích dữ liệu, và kiểm soát rủi ro
“Điều quan trọng là doanh nghiệp cần xác định rõ ưu tiên chiến lược, rồi dùng AI để hỗ trợ lập ngân sách theo mục tiêu. Đó mới là cách tối ưu hóa hiệu suất tài chính và tăng trưởng bền vững,” nhóm nghiên cứu kết luận.
Kết Luận
AI đang chứng minh giá trị rõ ràng trong tự động hóa và tối ưu tài chính. Tuy nhiên, thay vì thay thế con người, công nghệ nên được sử dụng như một công cụ bổ trợ chiến lược. Khi được kết hợp đúng cách, AI và con người sẽ trở thành một cặp đôi hoàn hảo trong quản trị tài chính thời đại số.
Tìm hiểu thêm tại: https://chatgpt.com/
